Gebelik normal ve doğal bir süreçtir. Bazı durumlarda gebe kalmadan önce anne adayının mevcut hastalıkları veya hamilelikten do­layı sonradan gebelik döneminde orta­ya çıkan sorunlar çeşitli riskler oluşturur. Böyle gebelikle­re riskli gebelik veya yüksek riskli gebelik denir. Riskli ve yüksek riskli gebelikler bazı durumlarda hem  hamile annenin hem de anne karnındaki bebeğin sağlığını ve hatta hayatını tehdit edebilir. Riskli ve yüksek riskli gebelikler çok da­ha yakından takip edilmelidir.

Riskli gebelik ne zaman söz konusu olur? Riskli gebelik nedenleri nelerdir?

• Eğer anne 18 yaşın altında ya da 35 yaş üstünde ise,
• Annede tansiyon, guatr, şeker, kalp, karaciğer, kolajen doku hastalıkları (lupus, sjögren vb), damar ve diğer yapıları tutan hastalıklar gibi gebelik dönemine ait olmayan, gebe kalmadan önce zaten var olan sistemik hastalıklar var ise,
• Anne çok zayıf ya da çok şişman ise,
• Anne baba arasında akrabalık varsa,
• Anne herhangi bir nedenle ilaç kullanıyor ise, (epilepsi, psikiyatrik hastalıklar vb)
• Anne sigara ya da alkol kullanıyor ise,
• Annenin tekrarlayan düşükleri var ise,

Annenin gebelik dönemi öncesinde hiçbir sağlık problemi olmamasına rağmen, hamile kaldıktan sonra tamamen gebeliğe bağlı olarak ortaya çıkan gebelik dönemi sorunları varsa:

Hamile anneye bağlı gebelik dönemi sorunları

• Gebelik diyabeti (gebelik şekeri, gestasyonel diyabet)
• Gebelik zehirlenmesi (hamilelik ile ortaya çıkan hipertansiyon, preeklampsi, eklampsi, toksemi)
• Gebelikte kanama (vajinal kanama)
• Gebelikte rahim ağzı yetmezliği (servikal yetmezlik)
• Gebelikte suların erken gelmesi (prematür membran rüptürü)
• Gebelikte erken doğum tehditi

Bebeğe bağlı gebelik dönemi sorunları

• Çoğul ve ikiz gebelikler
• Bebekte gelişme geriliği
• Bebeğin suyunun normalden az olması (Oligohidramnios)
• Bebeğin suyunun normalden fazla olması (Polihidramnios)
• Bebekte kan uyuşmazlığı (Rh Alloimmünizasyonu)
• Bebekte sakatlıklar (Fetal Anomali)
• Riskli gebelik takibi neden gereklidir?

Çoğu hamile anne gebelik dönemini herhangi bir sorun olmadan geçirmesine rağmen, gebelik dönemi süresince ne zaman sorunla karşılaşılabileceğini öngörmek hamile anne için mümkün değildir. Baştan çok normal görünen bir hamilelik döneminde bile sonradan ciddi sorunlar yaşanabileceği için, riskli gebelik olsun olmasın bütün hamileliklerin Kadın Doğum Uzmanı takibi altında olması büyük önem taşır.

Riskli gebelik takibinde neler yapılır?

Annenin gebelik öncesi mevcut olan bazı hastalıkları hamilelik sürecini ve bebeği ciddi şekilde etkileyebildiği gibi, hamilelik de annenin mevcut hastalığının seyrini ve tedavisini etkilemektedir. Öncelikle gebelik planı yapıldığında, genel sağlık sorunlarının varlığı veya derecesi ilgili branş hekimince (Dahiliye, Kardiyoloji, Nefroloji, v.b.) mutlaka belirlenmelidir.

Anne adayının daha önce tekrarlayan düşükler yapmış olması, sebebi bilinsin veya bilinmesin mevcut gebeliği de riskli gebelikler sınıfına sokar. Önceki düşüklerin haftası, nasıl olduğu gibi detaylar ve kan testleri ile mevcut gebelik takibi yönlendirilir. Çok erken düşüklerde kromozom anormallikleri , gebeliğin 3 - 6 ayı arasındaki düşüklerde rahim boynu yetmezliği, daha ileri gebelik aylarında görülen doğum öncesi bebek (fetüs) ölümü durumlarında ise annenin veya bebeğin hastalıkları araştırılır.

Tümörler açısından gebelik öncesi veya başlangıcında memede kitle olup olmadığı, yakın zamanda bir Smear (rahim ağzından alınan sürüntü testi) yapılıp yapılmadığı değerlendirilmelidir.

Riskli gebelik takibini kimler yapar?

“Yüksek riskli gebelik takibi” sırasında hastayı tek bir hekimin izlemesi yeterli değildir. Bu, farklı branşlardan hekimlerin ortak bilgi ve deneyimleriyle yürütülebilen bir izlem şeklidir. Ekipte Kadın Doğum Uzmanı başta olmak üzere, Dahiliye Uzmanı, Endokrinoloji Uzmanı, Diyetisyen, Fizik Tedavi ve Göz Doktoru da bulunur. 

Hamile kalmadan önce hastalığı olan kadınlar bebek sahibi olabilir mi?

Anne adayının hamile kalmadan önce zaten mevcut olan yüksek tansiyon, diyabet, guatr, kalp hastalığı, böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı gibi bazı hastalıkları, hamilelik dönemi boyunca ağırlaşma eğilimine girer. Bu nedenle bebek için plan yapıldığında yani gebe kalmadan önce, genel sağlık sorunlarının varlığı veya derecesi ilgili branş hekimince (Dahiliye, Kardiyoloji, Nefroloji, v.b.) mutlaka belirlenmelidir. Bu, genel sağlık problemleri olan bir kadının anne olamayacağı anlamına gelmez. Ama hamilelik dönemini hem annenin hem de bebeğin sağlıklı ve sorunsuz biçimde geçirebilmesi için gebelik takibi, bu konuda uzmanlaşmış doktorları tarafından yapılmalıdır. Hamilelik öncesinde bu hastalıklardan biri bulunan her kadın gebe kalmadan önce mutlaka riskli gebelik takibi yapan uzmana başvurmalıdır.

Anne yaşı gebelikte bir risk faktörü müdür?

Evet, annenin 18 yaşından küçük ya da 35 yaşından büyük olması gebelikte riski arttırır.